In NOVEX De Peel werken de gemeenten van regio’s Noordoost-Brabant, Noord- en Midden-Limburg en de Metropoolregio Eindhoven, de waterschappen Aa en Maas, de Dommel en Limburg, de provincies Noord-Brabant en Limburg en de ministeries LNV, BZK, I&W, EZK en Defensie samen.

In de Peel komen veel opgaven samen die om een oplossing vragen, elkaar beïnvloeden en ruimte vragen. Denk aan de landbouw- en energietransitie, aanpak van droogte, verbeteren van natuur en waterkwaliteit, leefbaarheid, verstedelijking, economische vitaliteit, beschikbaarheid van voorzieningen en een mogelijke reactivering van vliegbasis de Peel. Opgaven van zowel regionaal, provinciaal als nationaal belang. Dit heeft ertoe geleid dat het Rijk in het Programma NOVEX (2022) de Peel heeft aangewezen als NOVEX-gebied. NOVEX-gebieden zijn gebieden waar nationale opgaven zich dusdanig opstapelen dat een gebiedsgerichte aanpak én prioritering van nationale opgaven noodzakelijk zijn om tot een richtinggevende koers voor de toekomst te komen. Met de Peel als NOVEX-gebied wordt ingezet op een gezamenlijke gebiedsgerichte regie op deze samenkomende opgaven. De bestaande interbestuurlijke samenwerking in de regio is met twee jaar NOVEX in de Peel versterkt en verbreed. NOVEX staat voor extra uitvoeringskracht – dus bovenop de Nationale Omgevingsvisie NOVI – en is een ambitie van het inmiddels demissionaire kabinet.

In het NOVEX-ontwikkelperspectief hebben we aangegeven dat de heropening van het militair vliegveld voor ons geen wenkend perspectief is. Het zorgt voor verstoring en staat op gespannen voet met ecologie, economie en woonopgaven. De Peel wordt al volop militair gebruikt: in Reek, Volkel en Vredepeel. De overheden in de Peel zijn zich bewust van de noodzaak om meer ruimte voor defensie te creëren in Nederland. Maar duidelijk is ook dat de andere vraagstukken in het gebied zo groot zijn en zich opstapelen dat verdere uitbreiding van het militair gebruik gaat knellen. Deze zienswijze hebben de verschillende betrokken overheden in de Peelregio bij het kabinet neergelegd en zullen we ook blijven onderstrepen. Op dit moment wachten we de uitkomsten van een milieueffectrapportage af waarmee locaties in heel Nederland worden afgewogen.

Er is maar één Peel en toch zijn er verschillende manieren om het gebied te begrenzen. In het NOVEX-ontwikkelperspectief is ervoor gekozen het watersysteem leidend te laten zijn, passend bij de opdracht vanuit het Rijk. Het plangebied valt daarom niet exact samen met gemeentelijke grenzen en de begrenzing moet ook niet als harde lijn worden gezien. Verder is ook gekeken naar een breder economisch invloedgebied: de Peel als vitale streek tussen de Brainport Eindhoven, Greenport Venlo, Agrifood Capital Noordoost-Brabant en, iets verder weg, Health Valley Nijmegen.

In het kader van het programma NOVEX heeft het Rijk alle provincies gevraagd met ruimtelijke voorstellen te komen. Op basis van de ruimtelijke voorstellen maken Rijk en regio’s bestuurlijk wederkerige afspraken in ruimtelijke arrangementen. Het Ontwikkelperspectief NOVEX De Peel heeft geen formele juridische status, maar zal als bouwsteen worden opgenomen in de ruimtelijke voorstellen van de provincies Limburg en Noord-Brabant. Op rijksniveau worden alle provinciale ruimtelijke voorstellen in 2024 omgezet in een nationale Nota Ruimte. Via formele plannen van provincies en gemeenten kunnen de richtingen die zijn verkend in het ontwikkelperspectief voor de Peel uiteraard doorwerken.

NOVEX De Peel focust zich – anders dan de meeste andere NOVEX-gebieden – op de natuur-, bodem-, en wateropgaven in het landelijk gebied, en daarmee op de noodzaak om het agrarisch grondgebruik toekomstbestendig in te richten. Daarmee zit NOVEX dicht aan tegen de gebiedsgerichte uitwerking van de provinciale programma’s landelijk gebied (PPLG). En op de inspanningen van waterschappen, gemeenten, natuurorganisaties en de agrarische sector om de transitie landelijk gebied te helpen realiseren. De PPLG’s vormen een bouwsteen voor de ruimtelijke voorstellen van de provincies ten aanzien van natuur, water, bodem, klimaat en het perspectief landbouw in het landelijk gebied. Het PPLG en het ruimtelijk voorstel worden in samenhang ontwikkeld. In het PPLG komen generieke en gebiedsgerichte maatregelen te staan. De uitvoering van generieke maatregelen is vooral een taak van het Rijk en de provincie. De sturing op de uitvoering vindt dan bijvoorbeeld plaats via de provinciale omgevingsverordening. De uitvoering van gebiedsgerichte maatregelen moet in de gebieden zelf plaatsvinden. Zo zal een deel van de gebiedsspecifieke maatregelen voor De Peel een extra impuls krijgen vanuit het NOVEX-perspectief. Bijvoorbeeld als het om kansen voor de landbouw (‘blijvers’) gaat.

Het Ontwikkelperspectief 2050 van NOVEX De Peel en het concept koersdocument van Vitale Peel liggen in elkaars verlengde. In aanloop naar het Ontwikkelperspectief NOVEX De Peel heeft afstemming plaatsgevonden met de begeleidingsgroep van Vitale Peel, waarin alle gebiedspartners zijn vertegenwoordigd, want het werkgebied van deze gebiedsgerichte aanpak is geheel binnen NOVEX-gebied De Peel gelegen. Het ontwikkelperspectief van NOVEX De Peel kent een grotere mate van abstractie, richt zich op een groter geografisch gebied en breder palet aan vraagstukken, met het doel om impulsen te geven aan uitvoering. Het kan niet direct worden vertaald naar perceelsniveau. Het uiteindelijke koersdocument van Vitale Peel en de nadere uitwerking in plannen per deelgebied zullen een veel hoger detailniveau hebben. In de uitvoering kunnen Vitale Peel en NOVEX De Peel elkaar versterken.